ฌะมิเซ็น เป็นเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสายของญี่ปุ่น เรียกอีกชื่อหนึ่งว่าซะมิเซ็น（さみせん）ลักษณะคล้ายซอ มี 3 สาย จับด้วยมือซ้ายและดีดด้วยมือขวา สันนิษฐานว่าได้รับอิทธิพลจากซังเง็น（三絃）ซึ่งเป็นเครื่องดนตรีของประเทศจีนและเผยแพร่เข้าประเทศญี่ปุ่นทางหมู่เกาะโอะกินะวะราวศตวรรษที่ 15 ต่อมาได้ขยายไปยังแถบโอซาการาวปลายศตวรรษที่ 16 ฌะมิเซ็นของโอะกินะวะเรียกว่าซันฌิน（三線）หรือจะบิเซ็น（蛇皮線）ตัวมีลักษณะกลมทำจากไม้และขึงด้วยหนังงู คันยาวประมาณ 75-80 ซ.ม. ที่ดีดทำด้วยเล็บวัว ควาย แพะหรือไม้ไผ่ บางครั้งดีดด้วยนิ้วเปล่า ใช้บรรเลงประกอบการขับร้องบทเพลงท้องถิ่นหรือบทเพลงโบราณ ส่วนฌะมิเซ็นของเกาะฮอนชู ตัวมีลักษณะสี่เหลี่ยมทำจากไม้และขึงด้วยหนังแมว สุนัขหรือหนังเทียม คันยาวประมาณ 97 ซ.ม. ที่ดีดทำด้วยไม้หรืองาช้างมีลักษณะคล้ายกับที่ดีดพิณบิวะ（琵琶）เนื่องจากระยะแรกผู้ดีดฌะมิเซ็น คือ พระผู้ดีดพิณบิวะ ที่เรียกว่า บิวะโฮฌิ（琵琶法師）ฌะมิเซ็นเป็นเครื่องดนตรีบรรเลงประกอบการแสดงคาบูกิ（歌舞伎）การแสดงละครหุ่นโจรุริ（人形浄瑠璃）และอื่น ๆ ไม่มีเกณฑ์กำหนดว่าต้องปรับเสียงฌะมิเซ็นให้เป็นอย่างไร แต่จะปรับให้สอดคล้องกับเสียงผู้ขับร้องทั้งชายและหญิง ปัจจุบันฌะมิเซ็นทำจากวัสดุหลายชนิด ขนาดของสายมีหลายขนาด ที่ดีดมีหลายแบบเพื่อให้เหมาะสมกับการแสดงนั้น ๆ
วินัย จามรสุริยา
เอกสารอ้างอิง
神田より子、俵木悟（2010）『民俗小事典 神事と芸能』吉川弘文館
小島美子他（2009）『祭・芸能・行事大辞典 上』朝倉書店
