จักรพรรดิเมจิ หรือ เมจิ เท็นโน（明治天皇）เป็นจักรพรรดิองค์ที่ 122 ผู้ปกครองประเทศญี่ปุ่นในสมัยเมจิ（ค.ศ.1868-1912）เมจิเป็นชื่อรัชสมัยของพระองค์ มีความหมายว่า “รัฐบาลที่รู้แจ้ง” พระนามของพระองค์ คือ มุท์ซุฮิโตะ（睦仁）เป็นพระราชโอรสของจักรพรรดิโคเมะอิ（孝明天皇）และพระสนมนะกะยะมะ โยะฌิโกะ（中山慶子）ทรงขึ้นครองราชย์เมื่อพระชนมายุเพียง 15 พรรษา ดังนั้นอำนาจในการบริหารประเทศที่แท้จริงจึงตกอยู่ในมือของผู้นำสมัยเมจิ ซึ่งได้แก่ซามูไรจากสี่แคว้นที่เป็นผู้นำในการล้มล้างการปกครองของโชกุนตระกูลโทะกุงะวะใน ค.ศ.1867 ในสมัยเมจิญี่ปุ่นมีการเปลี่ยนแปลงหลายประการ และการเปลี่ยนแปลงนั้นมีอิทธิพลต่อประเทศในสมัยต่อ ๆ มา คือ
（1）ด้านการเมือง รูปแบบการปกครองได้เปลี่ยนจากการปกครองแบบบะกุฮัน（幕藩体制, การปกครองแบบแบ่งแยกเป็นแคว้น มีไดเมียวปกครองขึ้นตรงต่อโชกุน）เป็นการปกครองระบอบประชาธิปไตย มีรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุด มีรัฐสภาและคณะรัฐมนตรีเป็นผู้บริหารงานของประเทศ
（2）ด้านสังคม ยกเลิกชนชั้นซามูไร ซึ่งเป็นชนชั้นสูงในสังคมมาตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 12 จนกระทั่งถึงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 18 นอกจากนั้นรัฐบาลยังได้วางรากฐานทางการศึกษา ขยายโรงเรียนระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา และก่อตั้งมหาวิทยาลัยขึ้นหลายแห่ง
（3）ด้านเศรษฐกิจ เกิดการปฏิวัติอุตสาหกรรมในญี่ปุ่น รัฐบาลได้วางรากฐานอุตสาหกรรมหนัก และอุตสาหกรรมเบา สร้างการคมนาคม และเกิดชนชั้นนายทุน หรือที่เรารู้จักกันว่าซะอิบัซซุ（財閥）ขึ้นในยุคนี้
สุรางค์ศรี ตันเสียงสม
เอกสารอ้างอิง
สุรางค์ศรี ตันเสียงสม. ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่นสมัยใหม่ กรุงเทพ: สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2551.
Jansen, Marius. The Emergence of Meiji Japan. Cambridge: Cambridge University Press, 1995
Keen, Donald. Emperor of Japan: Meiji and His World, 1852-1912 Columbia: Columbia University Press, 2002
