หุ่นคุงุท์ซุ เป็นการแสดงในพิธีละเว้นจากการฆ่าสัตว์ที่เรียกว่า โฮโจเอะ（放生会）ของศาลเจ้าโคะโย（古要神社）แห่งแคว้นโออิตะ（大分県）เกาะคิวชู（九州）สันนิษฐานว่าเริ่มมีครั้งแรกในพิธีละเว้นการฆ่าสัตว์ของศาลเจ้าอุซะ（宇佐八幡宮）แห่งแคว้นโออิตะเมื่อปี ค.ศ.744 ปัจจุบันจัดขึ้นในวันที่ 12 เดือนตุลาคมของปีที่เดือนกุมภาพันธ์มี 29 วัน ตอนเย็นของวันนั้นมีการแสดงคะงุระ（神楽）หลังพระอาทิตย์ตกดินแล้วจึงเริ่มการแสดงหุ่นคุงุท์ซุ เวทีการแสดงคือบริเวณที่สักการะเทพเจ้าที่เรียกว่า ฮะอิเด็น（拝殿）ซึ่งอยู่หน้าเรือนที่ประทับของเทพเจ้าที่เรียกว่า ฮนเด็น（本殿）การแสดงประกอบด้วย 2 ส่วน คือ การร่ายรำกับการแข่งขันซูโม่ การร่ายรำเริ่มต้นจากหุ่นสิงโตและหุ่นเด็กปรากฎตัวบนเวที ผู้เชิดหุ่นจะขยับมือขึ้นลงเพื่อทำให้หุ่นร่ายรำ เมื่อหุ่นทั้งสองลงจากเวทีไปแล้วหุ่นหลายตัวจะปรากฎบนเวทีและร่ายรำเช่นเดียวกัน การแสดงส่วนแรกจบลงด้วยการร่ายรำของหุ่นเทพเจ้าอิโซะระ（磯良神）ต่อมาเป็นการแสดงแข่งขันซูโม่ของหุ่นเทพเจ้าโดยแบ่งเป็นฝ่ายตะวันออกและตะวันตก การแข่งขันเริ่มต้นจากแบบตัวต่อตัวแต่ตอนสุดท้ายมีเพียงหุ่นเทพเจ้าซุมิโยะฌิ（住吉神）ทางฝ่ายตะวันตกเพียงองค์เดียวที่สามารถเอาชนะหุ่นฝ่ายตะวันออกที่รุมเข้ามาพร้อมกันได้ เทพเจ้าซุมิโยะฌิเป็นเทพเจ้าตามความเชื่อของชาวประมงจึงสันนิษฐานว่าการแสดงหุ่นคุงุท์ซุได้รับการสืบทอดมาจากชาวประมง
วินัย จามรสุริยา
เอกสารอ้างอิง
小島美子他(2009)『祭・芸能・行事大辞典』下 朝倉書店
三隅治雄(2007)『全国年中行事事典』東京堂出版
