มาราธอนเป็นกรีฑาชนิดหนึ่งที่ผู้เล่นจะต้องวิ่งแข่งระยะยาวบนถนนทั่วไป กล่าวกันว่าถือกำเนิดจากตำนานที่เกิดขึ้นประมาณ 490 ปีก่อนคริสตกาลในสนามรบเมืองมาราธอน เมื่อทหารกรีกผู้หนึ่งนามว่าฟิดิปปิเดซได้วิ่งจากเมืองมาราธอนไปยังกรุงเอเธนส์เป็นระยะทาง 39.909 กิโลเมตรโดยไม่หยุดพักเพื่อแจ้งข่าวชัยชนะของกองทัพกรีก และเมื่อทำภารกิจสำเร็จ เขาก็ล้มลงสิ้นใจ
ในปี 1896 เมื่อมีการแข่งขันโอลิมปิกครั้งแรกที่กรุงเอเธนส์ นักภาษาศาสตร์ชื่อมิเชล บรีอัล（Michel Breal）ได้เสนอให้จัดการแข่งวิ่งจากเมืองมารารอนไปยังสนามในกรุงเอเธนส์ตามตำนานดังกล่าว และได้กลายเป็นการแข่งวิ่งมาราธอนครั้งแรก ระยะทางการแข่งขันอย่างเป็นทางการ 42.195 กิโลเมตรกำหนดขึ้นในค.ศ. 1924 ในการแข่งขันโอลิมปิกครั้งที่ 8 ที่กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส
ในอดีตการแข่งกรีฑาเป็นกีฬาที่จำกัดเฉพาะผู้ชาย ผู้หญิงเพิ่งได้รับการยอมรับให้ลงแข่งมาราธอนได้ตั้งแต่ค.ศ.1972 ส่วนในการแข่งขันโอลิมปิก มาราธอนหญิงเริ่มต้นในค.ศ.1984 ในกีฬาโอลิมปิกที่ลอสแองเจลิส สหรัฐอเมริกา นักกีฬาชาวญี่ปุ่นทั้งหญิงและชายสามารถสร้างผลงานคว้าเหรียญรางวัลในการแข่งวิ่งมาราธอนซึ่งเป็นกีฬายอดนิยมในการแข่งโอลิมปิกได้รวมทั้งหมด 7 เหรียญ ได้แก่ เหรียญทอง 2 เหรียญของทะกะฮะฌิ นะโอะโกะ（高橋尚子）และโนะงุชิ มิสุกิ（野口みずき）เหรียญเงิน 3 เหรียญของคิมิฮะระ เค็นจิ（君原健二）อะริโมะริ ยูโกะ（有森裕子） และโมะริฌิตะ โคอิชิ（森下広一）เหรียญทองแดง 2 เหรียญของท์ซุบุระยะ โคกิชิ（円谷幸吉）และอะริโมะริ ยูโกะ（有森裕子）ในภาพรวมแล้ว นักวิ่งมาราธอนหญิงของญี่ปุ่นมีผลงานที่ค่อนข้างโดดเด่นกว่านักวิ่งมาราธอนชาย อนึ่งนักวิ่งชายผู้ทำเวลาในการวิ่งมาราธอนได้ดีที่สุดของญี่ปุ่น ได้แก่ โอซะโกะ ซุงุรุ（大迫傑）ทำเวลาได้ 2 ชั่วโมง 5 นาที 29 วินาทีในการแข่งขันโตเกียวมาราธอนในเดือนมีนาคม ค.ศ.2020 ส่วนนักวิ่งหญิง ได้แก่ โนะงุชิ มิสุกิทำเวลาได้ 2 ชั่วโมง 19 นาที 12 วินาทีในการแข่งขันเบอร์ลินมาราธอนในเดือนกันยายน ค.ศ.2005
ในการแข่งขันสำหรับบุคคลทั่วไป เช่น ฮาล์ฟมาธารอน ถึงแม้จะเป็นการวิ่งระยะทางสั้นกว่า 42.195 กิโลเมตร แต่ก็มักเรียกกันว่าการแข่ง “มาราธอน” จึงต้องมีการเรียกการแข่งวิ่งระยะทาง 42.195 กิโลเมตรว่า “ฟูลมาราธอน” หรือการวิ่งมาราธอนเต็มระยะ ส่วนการแข่งวิ่งระยะทาง 100 กิโลเมตรนั้นเรียกว่า “อัลตร้ามาราธอน” นอกจากนี้ยังมีการเปรียบเปรยการทำงานที่ใช้เวลานานว่าเป็นการทำงานแบบ “มาราธอน” ด้วย
ในแต่ละปีมีการแข่งวิ่งมาราธอนในประเทศญี่ปุ่นทั้งแบบการแข่งขันของนักวิ่งและแบบบุคคลทั่วไปรวมแล้วกว่า 10 รายการ และยังมีการแข่งในอเมริกาและยุโรปตลอดจนในเอเชียกว่า 10 รายการ กล่าวกันว่า การแข่งวิ่งรายการโฮโนลูลูมาราธอนซึ่งจัดที่เกาะฮาวายมีผู้เข้าร่วมกว่าครึ่งเป็นชาวญี่ปุ่น
จำนวนนักวิ่งจ๊อกกิ้งและวิ่งมาราธอนชาวญี่ปุ่นมีอยู่ถึง 27.8% ของจำนวนประชากร（สถิติปี 2009）ซึ่งนับว่าสูงมาก เหตุผลที่ชาวญี่ปุ่นชอบวิ่งมาราธอนน่าจะเพราะอยากมีสุขภาพแข็งแรง ยิ่งไปกว่านั้นอาจมีบางคนที่รู้สึกฮึกเหิมได้รับกำลังใจและความกล้าหาญเมื่อได้ชมการแข่งวิ่งมาราธอนซึ่งเป็นกีฬาที่หนัก จึงคิดจะลองเล่นเองเพื่อสนุกกับการได้อดทนและพยายามก็เป็นได้
中山光男 เขียน
ชมนาด ศีติสาร แปลและเขียน
